Instrumenty finansowe

Instrumenty finansowe

Chciałam dzisiaj zająć się tematem instrumentów finansowych. W tym wpisie dowiesz się czym jest instrument finansowy a czym papier wartościowy oraz jakie są rodzaje instrumentów finansowych.

1. Czym jest instrument finansowy?
   Instrument finansowy jest umową/kontraktem między dwoma lub więcej stronami z której wynika zobowiązanie finansowe między jedną a drugą stroną.
   Definicje instrumentów finansowych, możemy znaleźć w:

• Ustawie o rachunkowości, która określa instrumenty finansowe jako „kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron pod warunkiem, że z kontraktu zawartego między dwiema lub więcej stronami jednoznacznie wynikają skutki gospodarcze, bez względu na to, czy wykonanie praw lub zobowiązań wynikających z kontraktu ma charakter bezwarunkowy albo warunkowy.” (Art.3 Ustawy o rachunkowości ).
• Ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, która określa instrument finansowy jako papiery wartościowe oraz niebędące papierami wartościowymi tj.
  - Tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania.
  - Instrumenty rynku pieniężnego.
  - Opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward, także niedopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w alternatywnym systemie obrotu.
  ( Dokładne informacje w Art.2 i 3 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi ).
• Ustawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi, która określa instrumenty finansowe jako:
  - „Zbywalne papiery wartościowe.
  - Niebędące papierami wartościowymi tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania.
  - Niebędące papierami wartościowymi instrumenty rynku pieniężnego.
  - Niebędące papierami wartościowymi finansowe kontrakty terminowe, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe lub opcje kupna lub sprzedaży któregokolwiek z instrumentów finansowych.
  - Prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od wartości oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń.
  - Inne instrumenty dopuszczone lub będące przedmiotem ubiegania się o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego.”
  (Art.3a ustawy)

2. Czym jest papier wartościowy?
   Pojęcie papieru wartościowego jest pojęciem węższym, papiery wartościowe są także instrumentami finansowymi. Papier wartościowy jest zbywalnym dokumentem, który niesie ze sobą prawa majątkowe przysługujące osobie aktualnie posiadającej papier wartościowy (osoba wymieniona w dokumencie).
   Obrót papierami wartościowymi reguluje ustawa „Prawo o publicznym obrocie papierami wartosciowymi” w której znajdziemy definicje, że papierami wartościowymi są:
   - „Akcje, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego”.
   - Zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych.
   - Prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych.
   ( Art.3 ustawy)
   Więcej informacji o papierach wartościowych znajdziesz w Kodeksie Cywilnym od Art.921(1) do Art.921(16). 
   

   
   
3. Podział instrumentów finansowych
   

Rodzaje instrumentów finansowych ze względu na:

• Rodzaj instrumentu ze względu na papier wartościowy
  a) Będące papierami wartościowymi- są to: akcje, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty oraz inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie przepisów prawa polskiego lub obcego
  b) Niebędące papierami wartościowymi- są to: kontrakty terminowe (future,forward), swapy, opcje itp.
• Rodzaj zależności finansowej między emitentem a posiadaczem instrumentu
  a) Dłużne/wierzycielskie- Emitent instrumentu jest dłużnikiem, a posiadacz instrumentu wierzycielem. Do instrumentów tych należą: obligacje skarbowe, obligacje przedsiębiorstw i obligacje zamienne, obligacje komunalne, listy zastawne, certyfikaty depozytowe.
  b) Udziałowe/własnościowe- Emitent (spółka) przekazuje inwestorowi prawo własności i związane z nim inne prawa oraz staje się współwłaścicielem danej spółki. Do instrumentów udziałowych zalicza się: akcje, prawa do akcji, prawa poboru, jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych, certyfikaty funduszy inwestycyjnych zamkniętych,
  c) Pochodne- Stosowane w celu zmniejszenia ryzyka występującego na rynku kapitałowym. Do takich instrumentów należą: kontrakty futures, opcje, warranty.
• Termin zapadalności
  Termin/okres zapadalności dzieli się na pierwotny i pozostały.
  - Pierwotny czyli termin podany w umowie niepodlegający zmianie, w którym dłużnik zobowiązuje się do spłaty zobowiązania. Termin liczony od powstania zobowiązania do momentu całkowitej spłaty.
  - Pozostały czyli termin, który pozostał do spłaty zobowiązania, liczony od daty ostatniego sprawozdania. Termin ulega zmianie.
  a) Krótkoterminowe- Okres zapadalności tych instrumentów jest krótszy od 1 roku. Instrumenty krótkoterminowe nazywane są również Instrumentami rynku pieniężnego.
  b) Średnioterminowe- Termin zapadalności od 1 do 3 lat.
  c) Długoterminowe- Termin zapadalności wynosi powyżej 3 lat. Instrumenty nazywane także Instrumentami rynku kapitałowego.
• Rodzaj emitenta instrumentu
  a) Bezpośrednie- emitowane przez podmioty gospodarcze itp.
  b) Pośrednie- emitowane przez instytucje finansowe

Zapraszam do przeczytania poprzednich wpisów z kategorii „instrumenty finansowe”, w których znajdziesz szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych instrumentów:

- Wpis o obligacjach

- Wpis o akcjach

Źródła:

- Ustawa o rachunkowości

- Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi

- Ustawa o publicznym obrocie papierai wartościowymi

- https://mfiles.pl/pl/index.php/Instrumenty_finansowe

- http://tradersarea.pl/instrumenty-finansowe-i-ich-klasyfikacja/

- https://mfiles.pl/pl/index.php/Papiery_warto%C5%9Bciowe

- http://slideplayer.pl/slide/82997/

- https://www.bdm.com.pl/files/wzpi_rodzaje_i_opis_instrumentow_finansowych.pdf

- https://mfiles.pl/pl/index.php/Okres_zapadalno%C5%9Bci